Αριθμός 525/1995
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Α΄ Πολιτικό Τμήμα
Πρόεδρος: Σωκρ. Σωκρατείδης, Αντιπρόεδρος.
Εισηγητής: Δημ. Γουργουράκης, Αρεοπαγίτης.

 Η ύπαρξη και η ικανότητα αλλοδαπού νομικού προσώπου, όπως αυτό προσδιορίζεται από το άρθρο 61 ΑΚ, κάθε δηλαδή ένωση προσώπων για την επιδίωξη ορισμένου σκοπού και κάθε σύνολο περιουσίας που έχει ταχθεί στην εξυπηρέτηση ορισμένου σκοπού εξοπλισμένων με νομική προσωπικότητα, ρυθμίζεται, σύμφωνα με το άρθρο 10 του ίδιου κώδικα, από το δίκαιο της έδρας του, το δίκαιο δηλαδή της πολιτείας, όπου κατά τη συστατική του πράξη ή στην πραγματικότητα, βρίσκεται και ασκείται η διοίκησή του. Κατά το δίκαιο αυτό κρίνεται και η εσωτερική λειτουργία του νομικού προσώπου, η οποία προβλέπει, εκτός των άλλων και τους όρους κτήσης και αποβολής της ιδιότητας του μέλους ανεξάρτητα από την ιθαγένειά του. Εξάλλου από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 2, 9 § α` και γ`. 19 § 3γ, 24 § β` και 28 του νόμου 27/1958 του Χασεμιτικού Βααιλείου της Ιορδανίας, που εφαρμόζεται στη συγκεκριμένη περίπτωση και εξακολουθεί να διέπει τη νομική κατάσταση του πρώτου αναιρεσιβλήτου, το Πατριαρχείον Ιεροσολύμων ή Αγιοταφική Αδελφότης, ή Ιερόν Κοινόν του Παναγίου Τάφου, που εδρεύει στα Ιεροσόλυμα, είναι ορθόδοξη χριστιανική Μονή, έχει νομική προσωπικότητα και όλα τα μέλη της είναι μοναχοί. Την ιδιότητα αυτή αποκτούν κατά τους αποστολικούς και συνοδικούς κανόνες, κατόπιν δοκιμασίας και μοναχικής κουράς και την διατηρούν για όλη τους τη ζωή ως κυρία και αναλλοίωτη, ανεξαρτήτως του αν, μετά από οποιαδήποτε χειροτονία του ως κληρικών τους απονεμήθηκε οποιοσδήποτε εκκληαιαστικός βαθμός ή τίτλος. Τη νομική προσωπικότητα του πρώτου αναιρεσιβλήτου έχει αναγνωρίσει, έμμεσα αλλά σαφώς, και η Ελληνική Πολιτεία με τους νόμους 1114/1946, 374/1947, 3269/1955, 344/1968 και 424/1976, με τους οποίους έχει θεσπίσει την οικονομική του ενίσχυση καθώς και ότι είναι Μονή (άρθρα 18 § 3, 39 § 8 και 60 § 2 του ν. 590/ 1977 (καταστατικός χάρτης της Εκκλησίας της Ελλάδος). Εξάλλου κατά τις συνδυασμένες διατάξεις των άρθρων 28, 31 § 1 ΑΚ και 99 ΕισΝΑΚ η κληρονομία των μοναχών ρυθμίζεται από τις διατηρούμενες σε ισχύ διατάξεις του προϊσχύσαντος βυζαντινορωμαϊκού δικαίου οι οποίες, εφόσον πρόκειται για μοναχούς που αποτελούν μέλη μονής που εδρεύει στην επικράτεια αλλοδαπής πολιτείας και έχουν εκτός από την Ελληνική και αλλοδαπή ιθαγένεια, είναι οι διατάξεις των Νεαρών 5 (κεφ. 5), 76, 123 (κεφ. 38) του Ιουστινιανού και 5, 6 και 14 του Λέοντος. Και αυτό διότι οι διατάξεις του ν. ΓΥΙΔ/1909 "Περί Γενικού Εκκλησιαστικού ταμείου", όπως έχουν τροποποιηθεί, συμπληρωθεί και αυθεντικά ερμηνευθεί (Ν. ΓΧΟΖ/1910, Ν.Δ. 1918/1942, Ν. 2067/1952,4684/ 1930 άρθ. 5 § 6 Ν. 4589/1966 και Ν.Δ. 23/1968), διέπουν μόνο την κληρονομία των μοναχών εκείνων, που είναι μέλη μονών οι οποίες έχουν την έδρα τους στην περιοχή της Ελληνικής Πολιτείας. Από τις διατάξεις των Νεαρών, που προαναφέρθηκαν προκύπτει ότι η περιουσία του μοναχού, που πέθανε χωρίς να αφήσει διαθήκη και κατιόντες, περιέρχεται εξολοκλήρου στη μονή της μετανοίας του, είτε την απέκτησε πριν, είτε μετά την απόφασή του. Στη δικαζόμενη υπόθεση το Εφετείο δέχθηκε ανελέγκτως, όπως από την προσβαλλόμενη απόφασή του προκύπτει, ότι ο .... ήταν Ελληνας υπήκοος, διότι είχε γεννηθεί το έτος 1938 στη Χαλκίδα από Ελληνες γονείς και χριστιανός ορθόδοξος. Στις 30.11.1969 εκάρη μοναχός από τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων και μετονομάστηκε .... Την 1.12.1969 χειροτονήθηκε διάκονος και την 1.9.1970, μετά από απόφαση της Ιεράς Συνόδου του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, χειροτονήθηκε πρεσβύτερος. Την 22.12.1973 ονομάσθηκε αρχιμανδρίτης. Με την παραπάνω κουρά του ως μοναχού της αναιρεσίβλητης Ιεράς Μονής του Παναγίου Τάφου, απέκτησε και την ιορδανική ιθαγένεια, σύμφωνα με την διάταξη του άρθρου 8 § 2 του ν. 27/1958 του Χασεμιτικού Βααιλείου της Ιορδανίας. Τη μοναχική ιδιότητα διατήρησε και μετά τη χειροτονία του σε διάκονο και πρεσβύτερο ήταν δε ενεργό μέλος της αναιρεσίβλητης μονής από την κουρά του μέχρι του θανάτου του, που επήλθε στις 30 Δεκεμβρίου 1983 στη Χαλκίδα, όπου είχε μεταβεί, μετά από άδεια της μονής της μετανοίας του, για λόγους υγείας και επίσκεψη των συγγενών του. Ηταν άγαμος και δεν άφησε κατιόντες, ούτε διαθήκη. Ενόψει των παραδοχών αυτών και όσων έχουν εκτεθεί παραπάνω, το Εφετείο που έκρινε ότι μοναδικός εξ αδιαθέτου κληρονόμος του πιο πάνω αποβιώσαντος είναι το πρώτο αναιρεσίβλητο (ως μονή της μετανοίας) στο οποίο περιέρχεται ολόκληρη η περιουσία, δεν παρεβίασε τις διατάξεις ουαιαστικού δικαίου που προαναφέρθηκαν, διέλαβε δε στην προσβαλλόμενη απόφασή του επαρκείς και χωρίς αντιφάσεις αιτιολογίες, οι οποίες καθιστούν εφικτό τον αναιρετικό έλεγχο τως προς την ορθή ή όχι εφαρμογή τους. Οι αιτιάσεις των αναιρεσειόντων ότι ο κληρονομούμενος δεν απέκτησε νόμιμα την ιδιότητα του μοναχού. την οποία πάντως απέβαλε αυτοδικαίως, αφότου χειροτονήθηκε κληρικός είναι η μεν πρώτη αόριστη, αφού δεν καθορίζεται για ποιο συγκεκριμένο λόγο η μοναχική του κουρά που, όπως ανελέγκτως δέχεται το Εφετείο, έγινε από τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων, δεν του προσέδωσε την μοναχική ιδιότητα, η δε δεύτερη είναι αβάσιμη, διότι η μοναχική ιδιότητα δεν αποβάλλεται, σύμφωνα με τις διατάξεις που προαναφέρθηκαν, με την χειροτονία του μοναχού σε κληρικό, αλλά ανεξαρτήτως των ρυθμίσεων που αφορούν την κληρονομία του, διατηρείται ισοβίως. Επομένως ο από το άρθρο 559 αρ. 1 μοναδικός λόγος αναίρεσης, με τον οποίο υποστηρίζεται το αντίθετο είναι αβάσιμος και πρέπει να απορριφθεί.