Αριθμός 2956/2005

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ

ΤΜΗΜΑ Ε΄

Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 18 Μαΐου 2005, με την εξής σύνθεση : Σ. Ρ., Σύμβουλος της Επικρατείας, Προεδρεύων σε αναπλήρωση του Προέδρου του Τμήματος και του αναπληρωτή του Αντιπροέδρου, καθώς και της αρχαιοτέρας του Συμβούλου, που είχαν κώλυμα, Παναγιώτης Πικραμμένος, Αγγελική Θεοφιλοπούλου, Σύμβουλοι, Ρωξάνη Γιαννουλάτου, Μαρλένα Τριπολιτσιώτη, Πάρεδροι. Γραμματέας η Ειρήνη Βαϊδάνη.

Για να δικάσει την από 23 Απριλίου 2002 αίτηση :

του Ιερού Ναού Αγίου Γ. Ά.Ι., ο οποίος παρέστη με τον δικηγόρο Κ.Γ. (Α.Μ. 2688), που τον διόρισε με πληρεξούσιο,

κατά του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων ΄Εργων, ο οποίος παρέστη με την Χ. Δ., Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους,

και κατά του παρεμβαίνοντος Δήμου Ζωγράφου, ο οποίος παρέστη με τους : 1) Δήμαρχο Ι. Κ.(Α.Μ. 2301) ως δικηγόρο και 2) δικηγόρο Μ.Σ. (Α.Μ. 16131), που τους διόρισε με απόφαση η Δημαρχιακή του Επιτροπή.

Με την αίτηση αυτή ο αιτών Ιερός Ναός επιδιώκει να ακυρωθεί το από 10.9.2001 Προεδρικό Διάταγμα (ΦΕΚ 788/24.9.2001) «περί εγκρίσεως και καθορισμού χώρου σταθμεύσεως αυτοκινήτων στην πλατεία του Α.Γ.».Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως της Εισηγήτριας, Συμβούλου Αγγελικής Θεοφιλοπούλου.Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τον πληρεξούσιο του αιτούντος Ιερού Ναού, ο οποίος ανέπτυξε και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους ακυρώσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση, τους πληρεξουσίους του παρεμβαίνοντος Δήμου Ζωγράφου και την αντιπρόσωπο του Υπουργού, οι οποίοι ζήτησαν την απόρριψή της.Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ α ι

Α φ ο ύ  μ ε λ έ τ η σ ε  τ α  σ χ ε τ ι κ ά  έ γ γ ρ α φ α

Σ κ έ φ θ η κ ε  κ α τ ά  τ ο  Ν ό μ ο

1. Επειδή, για την άσκηση της υπό κρίση αιτήσεως κατά το νόμο δεν απαιτείται η καταβολή παραβόλου.

2. Επειδή, με την αίτηση αυτή ζητείται η ακύρωση του από 10.9. 2001 Π.Δ/τος «Καθορισμός χώρων για την κατασκευή υπόγειων χώρων στάθμευσης αυτοκινήτων και των απαιτούμενων για την εξυπηρέτηση αυτών υπέργειων εγκαταστάσεων εντός του ρυμοτομικού σχεδίου του Δήμου Ζωγράφου (Ν. Αττικής)» (ΦΕΚ 788 Δ/24.9.2001), κατά το μέρος που με το άρθρο 1 παρ. 3 του δ/τος αυτού εγκρίνεται ο καθορισμός υπόγειου χώρου στάθμευσης αυτοκινήτων κάτω από την πλατεία Αγίου Γερασίμου του πιο πάνω δήμου, με τις απαιτούμενες για την εξυπηρέτηση αυτού υπέργειες εγκαταστάσεις, με είσοδο και έξοδο του σταθμού από την οδό Φ.

3. Επειδή, με έννομο συμφέρον ο αιτών Ιερός Ναός Α.Γ. στρέφεται κατά του προσβαλλομένου π.δ/τος, λόγω της γειτνιάσεώς προς το χώρο κατασκευής του υπόγειου σταθμού αυτοκινήτων, η λειτουργία του οποίου θα προκαλέσει κατά τον αιτούντα Ιερό Ναό διαταραχή των θρησκευτικών δραστηριοτήτων του.

4. Επειδή, με έννομο συμφέρον και εν γένει παραδεκτώς παρεμβαίνει υπέρ του κύρους του προσβαλλομένου διατάγματος ο Δήμος Ζωγράφου, εφόσον ο επίδικος χώρος στάθμευσης βρίσκεται μέσα στα διοικητικά όρια αυτού.

5. Επειδή, η εξηκονθήμερη προθεσμία για προσβολή με αίτηση ακυρώσεως της πράξεως τροποποιήσεως ρυμοτομικού σχεδίου αρχίζει, κατά κανόνα, από τη δημοσίευση της ατομικής αυτής πράξεως γενικού περιεχομένου στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Εάν όμως η τροποποίηση είναι εντοπισμένη, η πιο πάνω προθεσμία αρχίζει για τους αμέσως ενδιαφερομένους από την κοινοποίηση αυτής της πράξεως ή τη γνώση του περιεχομένου της, ενώ για τους τρίτους αρχίζει από τη δημοσίευσή της (πρβλ. ΣτΕ 969/1998 Ολ., 2797/2002). Με το προσβαλλόμενο προεδρικό διάταγμα εγκρίθηκε ο καθορισμός υπόγειου χώρου στάθμευσης αυτοκινήτων κάτω από έξι πλατείες του Δήμου Ζωγράφου, μεταξύ των οποίων και η πλατεία Α.Γ.. Συνεπώς, στην προκείμενη περίπτωση, υφίσταται σώρευση εντοπισμένων τροποποιήσεων του ρυμοτομικού σχεδίου του Δήμου Ζωγράφου και η προθεσμία για την άσκηση αιτήσεως ακυρώσεως κατά του πιο πάνω π.δ/τος αρχίζει από τη γνώση του περιεχομένου του. Κατόπιν τούτων, ο αιτών Ιερός Ναός Α.Γ., ως αμέσως ενδιαφερόμενος, εφόσον ο επίδικος υπόγειος χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων κατασκευάζεται κάτω από την ομώνυμη πλατεία, όπου βρίσκεται ο ναός, εμπροθέσμως ασκεί την υπό κρίση αίτηση στις 23.4. 2002 κατά του προσβαλλόμενου από 10.9.2001 Π.Δ/τος, που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 24.9.2001. Εξάλλου, δεν συνάγεται τεκμήριο γνώσεως του προσβαλλομένου δ/τος, από την υποβολή της υπ' αριθ. 8018/1999 ενστάσεως του Ε. Συμβουλίου αυτού κατά της 287/1999 αποφάσεως του Δημοτικού Συμβουλίου Ζωγράφου, με την οποία είχε προταθεί η επίδικη ρύθμιση, δεδομένου ότι η ρύθμιση αυτή ακολούθησε μετά την πάροδο μακρού χρόνου.

6. Επειδή, στο άρθρο 324 του Κώδικα Βασικής Πολεοδομικής Νομοθεσίας (Π.Δ/γμα 14/1999, ΦΕΚ 580 Δ΄) ορίζεται ότι : «1. Με π.δ/τα, που εκδίδονται με πρόταση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, ύστερα από γνώμη του ΚΣΧΟΠ και του οικείου δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου, μετά από εκτίμηση των κυκλοφοριακών και πολεοδομικών συνθηκών και υπό τον όρο ότι δεν αναιρείται ούτε παρακωλύεται ουσιωδώς η κοινή χρήση ή η εξυπηρέτηση του αντίστοιχου σκοπού κοινής ωφέλειας, είναι δυνατός ο καθορισμός : α) Υπόγειων χώρων στάθμευσης αυτοκινήτων και των απαιτούμενων για την εξυπηρέτηση αυτών υπέργειων εγκαταστάσεων σε προβλεπόμενους από τα εγκεκριμένα σχέδια κοινοχρήστους χώρους, καθώς και σε χώρους κοινής ωφέλειας που ανήκουν στο Δημόσιο ή σε νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου. β)..». Εξάλλου, όπως ήδη κρίθηκε (ΣτΕ 287/2003), εφόσον ο κανονιστικός νομοθέτης δεν καθόρισε επακριβώς στην κοινή υπουργική απόφαση 69269/ 5387/1990 (ΦΕΚ 678 Β΄), που εκδόθηκε κατ’ εφαρμογή του άρθρου 3 παρ. 1 του Ν. 1650/1986 (ΦΕΚ 160 Α΄), ποιά από τα έργα εκείνα που σχετίζονται με την πολεοδομία υπάγονται στην α΄ κατηγορία (στην ομάδα ΙΙ των έργων της α΄ κατηγορίας και υπό τον αριθμό 10 με τίτλο «σχέδια έργων υποδομής» περιλαμβάνονται στο εδ. δ΄ και «οι εργασίες πολεοδομίας»), απόκειται στη Διοίκηση, και εν τέλει στο διοικητικό δικαστή, να κρίνει στη συγκεκριμένη περίπτωση και βάσει της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αν το έργο, λόγω της φύσεως και του μεγέθους του ενδέχεται να προκαλέσει στο αστικό δομημένο και στο φυσικό περιβάλλον, σοβαρούς κινδύνους, που, κατά το άρθρο 3 παρ. 1 του Ν. 1650/1986, επιβάλλουν την κατάταξη στην α΄ κατηγορία, και ως εκ τούτου πρέπει να θεωρηθεί «ως έργο πολεοδομίας» της κατηγορίας αυτής με τις εντεύθεν νομικές συνέπειες.

7. Επειδή, επίσης έχει κριθεί (ΣτΕ 245/1997, 866/1974 Ολ.) ότι από τη διάταξη του άρθρου 13 του Συντάγματος, ερμηνευόμενη σε συνδυασμό προς το άρθρο 24 παρ. 1 αυτού και τις διατάξεις του Ν. 590/1977 «Περί του Καταστατικού Χάρτου της Εκκλησίας της Ελλάδος» (ΦΕΚ 146 Α΄), συνάγεται ότι αναπόσπαστο τμήμα του πολιτιστικού περιβάλλοντος, που απολαύει της ίδιας προστασίας με το φυσικό περιβάλλον, αποτελούν, αναμφισβητήτως, ενόψει της ιδιάζουσας σημασίας που διαδραματίζει, πάντοτε, το θρησκευτικό στοιχείο στη διαμόρφωση του πολιτισμού κάθε λαού, και οι θρησκευτικού χαρακτήρα χώροι, δηλαδή οι χώροι πνευματικής ασκήσεως και λατρείας, στους οποίους τόσο οι πιστοί όσον και οι θρησκευτικοί λειτουργοί κάθε θρησκείας ασκούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα και στους οποίους χώρους περιλαμβάνονται και οι χώροι λατρείας της Εκκλησίας της Ελλάδος, δηλαδή οι Ιεροί Ναοί. Τόσο τα όργανα του Κράτους όσο και αυτά των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοικήσεως οφείλουν να εξασφαλίζουν προστασία στους χώρους πνευματικής ασκήσεως και λατρείας, ώστε να μη προσβάλλεται η ιερότητα και να μην αλλοιώνεται ο θρησκευτικός χαρακτήρας αυτών, αλλά και να ασκείται ακωλύτως το ατομικό δικαίωμα θρησκευτικής ελευθερίας των ιερέων και των πιστών. Τούτο έχει την έννοια ότι όταν τα όργανα αυτά εκδίδουν πράξεις, οι οποίες, ναι μεν δεν αφορούν ευθέως τους πιο πάνω θρησκευτικού χαρακτήρα χώρους, πλην όμως, είναι δυνατόν, ως εκ του σκοπού τον οποίο εξυπηρετούν και της φύσεώς τους, να έχουν δυσμενείς συνέπειες στην ιερότητά τους, αλλά κα στην άσκηση του ως άνω ατομικού δικαιώματος, πρέπει να τις αιτιολογούν ειδικώς και μάλιστα με αναφορά σε συγκεκριμένα στοιχεία και δεδομένα, από τα οποία να προκύπτει ότι έχουν εξαντληθεί, πλέον, όλες οι δυνατότητες για την εξεύρεση άλλης λύσεως, λιγότερο δυσμενούς στη συγκεκριμένη περίπτωση, κατά τρόπον ώστε το λαμβανόμενο μέτρο να εμφανίζεται ως αναπόφευκτη θυσία, η οποία πραγματοποιείται στο απολύτως αναγκαίο μέτρο και επιβάλλεται εκ λόγων γενικότερου δημόσιου συμφέροντος ενώπιον των οποίων υποχωρούν, κατά την παράγραφο 4 του άρθρου 13 του Συντάγματος, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις.

8. Επειδή, με την απόφαση 12333/17.3.2000 του Βοηθού Νομάρχη Αθηνών εγκρίθηκαν οι περιβαλλοντικοί όροι για την κατασκευή και λειτουργία έξι υπόγειων σταθμών αυτοκινήτων κάτω από ισάριθμες πλατείες του Δήμου Ζωγράφου Αττικής, μεταξύ των οποίων και αυτή του Α.Γ.. Κατ' εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 324 παρ. 1 και 2 του Κ.Β.Π.Ν. (Π.Δ. 14/1999) και των άρθρων 3 και 5 του Ν. 1650/1986, εκδόθηκε το προσβαλλόμενο π.δ/γμα, επικαλούμενο στο προοίμιό του και την πιο πάνω απόφαση του Βοηθού Νομάρχη Αθηνών. Όπως προκύπτει από την εγκριθείσα Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έτους 2000, κάτω από την πλατεία του Αγίου Γερασίμου προβλέπεται η κατασκευή υπόγειου χώρου στάθμευσης αυτοκινήτων σε τέσσερις ορόφους, 260 θέσεων. Αναφέρεται δε στη ΜΠΕ ότι στην πλατεία του Α.Γ. παρατηρείται σημαντική φυτοκάλυψη με θαμνώδη και δενδρώδη είδη, κυρίως στο δυτικό τμήμα της και μάλιστα από τα 104 δέντρα που υπάρχουν συνολικά τα 66 εντοπίζονται εντός της περιοχής επέμβασης για την κατασκευή του έργου και 17 από αυτά τα δέντρα έχουν ύψος πάνω από 6 μέτρα. Το συνολικό εμβαδόν της καλυπτόμενης από φυτά περιοχής είναι 1.400 τ.μ. Αποψιλώνεται ποσοστό μεγαλύτερο του 60% του αστικού πρασίνου της πλατείας και οι επιπτώσεις εκτιμώνται ως σημαντικές για τα υψηλόκορμα δέντρα και μέτριου χαρακτήρα για τα χαμηλότερου ύψους και για τη θαμνώδη βλάστηση. Ως επανορθωτικά μέτρα προτείνονται από τη ΜΠΕ : -Αποφυγή αποψίλωσης των δένδρων πάνω από 6 μέτρα όπου είναι δυνατόν. -Ικανό βάθος χώματος, δύο μέτρων τουλάχιστον για το 50% της περιοχής επέμβασης, εξαιρουμένης της έκτασης που απαιτείται για την αποκατάσταση του οδικού δικτύου. -Αποκατάσταση των δενδρωδών ειδών, ύψους άνω των 6 μέτρων, με φύτευση τέτοιων ειδών πλησίον των ορίων της περιοχής επέμβασης (σελ. 4 - 9, 6 - 6, 6 - 7). Η πλατεία διαθέτει ελεύθερο χώρο, φυτεμένες πρασιές, μία παιδική χαρά και δεσπόζουσα θέση στο χώρο καταλαμβάνει η εκκλησία του Α.Γ. (σελ. 4 - 38). Από το πιο πάνω περιεχόμενο της ΜΠΕ του έργου προκύπτει ότι δεν εκτιμήθηκε πράγματι και κατά τρόπο συγκεκριμένο η απώλεια των φυτικών ειδών που υπάρχουν στην πλατεία, των οποίων ο μελετητής προτείνει αορίστως τη μεταφύτευση, χωρίς να καθορίζει με ακρίβεια τον χώρο της μεταφυτεύσεως. Περαιτέρω, δεν εκτιμήθηκαν καθόλου στη ΜΠΕ οι τυχόν δυσμενείς επιπτώσεις του έργου στη λειτουργία του Ιερού Ναού εν όψει της περιορισμένης έκτασης του κοινοχρήστου χώρου της πλατείας. Συνεπώς, για τους λόγους αυτούς οι οποίοι βασίμως προβάλλονται, πρέπει να γίνει δεκτή η κρινόμενη αίτηση, να ακυρωθεί το προσβαλλόμενο διάταγμα, κατά το μέρος που επιτρέπει την κατασκευή υπόγειου χώρου στάθμευσης αυτοκινήτων κάτω από την πλατεία Α.Γ. και να απορριφθεί η ασκηθείσα παρέμβαση, ενώ παρέλκει ως αλυσιτελής η εξέταση των λοιπών λόγων ακυρώσεως.

Δ ι α  τ α ύ τ α

Δέχεται την κρινόμενη αίτηση.Ακυρώνει το από 10.9.2001 Π.Δ/γμα (ΦΕΚ 788 Δ΄/24.9.2001), σύμφωνα με το αιτιολογικό.Απορρίπτει την ασκηθείσα παρέμβαση και Επιβάλλει στο Δημόσιο και τον παρεμβαίνοντα Δήμο Ζωγράφου να καταβάλουν συμμέτρως στον αιτούντα Ιερό Ναό το ποσόν των επτακοσίων εξήντα (760) ευρώ ως δικαστική δαπάνη. Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 16 Ιουνίου 2005

Ο Προεδρεύων Σύμβουλος

Η Γραμματέας 

και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση την 21η Σεπτεμβρίου 2005.

Ο Προεδρεύων Αντιπρόεδρος Παναγιώτης Ν. Φλώρος

Η Γραμματέας Μαρία Βλασερού