Αριθμός 869/1993

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ

ΤΜΗΜΑ E΄

Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του την 7 Aπριλίου 1993 με την εξής σύνθεση : Μ. Δεκλερής, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Ε' Τμήματος, Ι. Μαρή, Π.Ν. Φλώρος, Σύμβουλοι, Μ. Καραμανώφ, Β. Καμπίτση, Πάρεδροι. Γραμματέας η Γ. Σακελλαρίου, Γραμματέας του Ε' Τμήματος.

Δ ι α  να δικάσει την από 21 Οκτωβρίου 1988 αίτηση:

τ η ς  Παρασκευούλας συζ. Ν. Κ., κατοίκου Αργυρουπόλεως Αττικής, οδός Θ. αρθ. 25, η οποία παρέστη με το δικηγόρο Γεώργιο Αθανασόπουλο [Α.Μ. 1538], που τον διόρισε με πληρεξούσιο.

κ α τ ά  του Υπουργού Πολιτισμού, ο οποίος παρέστη με τον Θ. Θεοφανόπουλο, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους.

Με την αίτηση αυτή η αιτούσα ζητεί ν' ακυρωθεί : α] η υπ' αριθμ. ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/ΑΙ/Φ21/30797/21-7-1988 απόφαση περί καθορισμού ζωνών Οικιστικού Ελέγχου Θήρας "Ζώνη Προστασίας Αρχαιολογικών Χώρων Θήρας", β] η βάσει αυτής της ανωτέρω, εκδοθείσα υπ' αριθ. Πρωτ. 2299/29-8-1988 της ΚΑ Εφορίας Αρχαιοτήτων περί διακοπής των Οικοδομικών Εργασιών της βάσει της υπ' αριθ. 180/24/3/1988 αδείας Οικοδομής του Πολεοδομικού Γραφείου Θήρας εις θέσιν Μ. της Κοινότητος Εμπορείου Θήρας Ιδιοκτησίας της και γ] κάθε άλλη συναφής πράξη ή παράλειψη της Διοικήσεως. Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως του Εισηγητή, Συμβούλου, Π.Ν. Φλώρου. Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τον πληρεξούσιο της αιτούσης, ο οποίος ανέπτυξε και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους ακυρώσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση και τον αντιπρόσωπο του Υπουργού, ο οποίος ζήτησε την απόρριψή της. Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη,

Ε ί δ ε  τ α  σ χ ε τ ι κ ά  έ γ γ ρ α φ α  κ α ι  ε σ κ έ φ θ η  κ α τ ά  τ ο ν  ν ό μ ο

1. Επειδή, για την κρινόμενη αίτηση έχουν καταβληθείτα νόμιμα τέλη και το παράβολο [Διπλότυπα Ταμείου Δικαστικών Εισπράξεων Αθηνών 6998717, 6998718/1988, ειδικά γραμμάτια παραβόλου 714477, 1718100/1988].

2. Επειδή, με την αίτηση ζητείται να ακυρωθούν α] η ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ.21/30797/1303/21-7-1988 [ανακοινοποίηση στο ορθό 5-11-1988] απόφαση της Υπουργού Πολιτισμού με τον τίτλο "Καθορισμός ζωνών οικιστικού ελέγχου Θήρας [Ζώνες Προστασίας Αρχαιολογικών Χώρων Θήρας]" και β] η 2299/29-8-1988 απόφαση της προϊσταμένης της ΚΑΕφορίας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, με την οποία ζητήθηκε από το Αστυνομικό Τμήμα Θήρας η διακοπή των οικοδομικών εργασιών που επιχείρησε η αιτούσα, βάσει της 180/1988 άδειας οικοδομής του Πολεοδομικού Γραφείου Θήρας, σε ακίνητό της που βρίσκεται πλησίον αρχαίου στην περιοχή Αγίου Νικολάου Μαρμαρίτη Εμπορίου της νήσου Θήρας.

3. Επειδή, η πρώτη προσβαλλόμενη απόφαση της Υπουργού Πολιτισμού, η οποία καθορίζει ζώνες για την προστασία των αρχαιολογικών χώρων της νήσου Θήρας, προβλέπει μεταξύ άλλων και ζώνη προστασίας γύρω από το μνημείο του Αγίου Νικολάου του Μαρμαρίτη, μέσα στην οποία βρίσκεται και το ακίνητο της αιτούσας. Η απόφαση όμως αυτή, όπως προκύπτει από το περιεχόμενό της και τα λοιπά στοιχεία του φακέλου [βλ. και ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ21/16705/673/19-4-1989 απόφαση Υπουργού Πολιτισμού, περιέχει απλώς προτάσεις προς τις αρμόδιες διευθύνσεις του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Εργων, προς τις οποίες και απευθύνεται προκειμένου να καθορισστούν με τη νόμιμη διαδικασία Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου [Ζ.Ο.Ε.] στη νήσο Θήρα για την προστασία και των αρχαιοτήτων του νησιού αυτού. Συνεπώς η Υπουργική αυτή απόφαση, η οποία δεν έχει δημοσιευτεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, δεν έχει την ισχύ εκτελεστής κανονιστικής απόφασης γενικής ισχύος αλλά αποτελεί εσωτερική πράξη της διοίκησης, η οποία δεν έχει εκτελεστό χαρακτήρα. Ενόψει αυτών η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί ως απαράδεκτη κατά το μέρος αυτής που στρέφεται κατά της πρώτης προσβαλλόμενης πράξης.

4. Επειδή, στο άρθρο 50 του κωδ. ν. 5351/1932 "Περί αρχαιοτήτων" [φ. 275] ορίζεται, μεταξύ άλλων, ότι απαγορεύεται χωρίς προηγούμενη άδεια του Υπουργείου Παιδείας, και ήδη του Υπουργείου Πολιτισμού και Επιστημών, η επιχείρηση έργου πλησίον αρχαίων, που μπορεί να τα βλάψει αμέσως ή εμμέσως. Κατά την έννοια της παραπάνω διάταξης για την ανέγερση οικοδομής σε ακίνητο που βρίσκεται μέσα σε αρχαιολογικό χώρο ή πλησίον αρχαίου απαιτείται εκτός από την οικοδομική άδεια και άδεια του Υπουργείου Πολιτισμού. [ΣτΕ 2402/1987, 1245/1987, 3741/1992]. Η τελευταία αυτή άδεια εκδίδεται πάντοτε εν όψει του συγκεκριμένου κτίσματος που πρόκειται να ανεγερθεί, αφού εκτιμηθεί η βλάβη που μπορεί να προκληθεί στα αρχαία από την ανέγερσή του. Έτσι για την έναρξη των οικοδομικών εργασιών στην περίπτωση αυτή απαιτείται, κατά νόμο, να έχει ληφθεί και η παραπάνω άδεια του Υπουργείου Πολιτισμού. Η έλλειψη της άδειας αυτή επιτρέπει στα αρμόδια όργανα του Υπουργείου Πολιτισμού να εκδίδουν πράξη διακοπής των οικοδομικών εργασιών, ανεξαρτήτως αν έχει ανακληθεί ή όχι και η οικοδομική άδεια [ΣτΕ 2519/1982, 1245/1987, 3741/1992].

5. Επειδή, εξάλλου από τις διατάξεις των άρθρων2, 50 και 52 του κωδ. ν. 5351/1932 προκύπτει ότι, τα έργα αρχιτεκτονικής και οιασδήποτε καθόλου τέχνης, κινητά και ακίνητα, τα καταγόμενα από τους αρχαιότατους χρόνους καθώς και από την αρχαιότατη εποχή του Χριστιανισμού και του μεσαιωνικού ελληνισμού, έχουν την ιδιότητα του κατά τον κωδ. ν. 5351/1932 "αρχαίου" απευθείας από το νόμο, χωρίς να απαιτείται να χαρακτηριστούν με πράξη του αρμόδιου Υπουργείου, όπως προβλέπεται από το άρθρο 52 για τα μεταγενέστερα [ΣτΕ 3465/82, 4618/1986, 3741/1992].

6. Επειδή, στην προκείμενη περίπτωση, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, η αιτούσα, δυνάμει της 180/1988 οικοδομικής άδειας του Πολεοδομικού Γραφείου Θήρας, άρχισε οικοδομικές εργασίες για την ανέγερση οικοδομής σε ακίνητό της στη Θήρα, το οποίο βρίσκεται μέσα σε περιοχή που έχει κηρυχθεί ως αρχαιολογικός χώρος [βλ. 24131/23-10-1967 απόφαση Υπουργού Προεδρίας της Κυβέρνησης - φ. 651 Β', και Α1/Φ21/77169/3858/ 30-1-1980 απόφαση Υπουργού Πολιτισμού και Επιστημών - φ. 300 Β'] και απέχει 60 περίπου μέτρα από αρχαίο ιερό, το οποίο διατηρείται άρτιο αλλά έχει μετατραπεί σε εκκλησία [Άγιος Νικόλαος ο Μαρμαρίτης - βλ. 18/24-5-1988 απόφαση Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου]. Εξάλλου με την 9763/3-11-1962 απόφαση του Υπουργού Προεδρίας της Κυβέρνησης και ο Ιερός Ναός του Αγίου Νικολάου του Μαρμαρίτη έχει χαρακτηρισστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Εφόσον συνεπώς το ακίνητο βρίσσκεται μέσα σε αρχαιολογικό χώρο και πλησίον αρχαίου, η αιτούσα θα έπρεπε, σύμφωνα με όσα αναπτύσσονται στις προηγούμενες σκέψεις, να είχε λάβει εκτός από την οικοδομική άδεια και άδεια του Υπουργείου Πολιτισμού πριν αρχίσει οικοδομικές εργασίες στο ακίνητο αυτό. Όπως όμως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου και δεν αμφισβητείται, η αιτούσα δεν έλαβε τέτοια άδεια. Ενόψει αυτών νομίμως εκδόθηκε η δεύτερη προσβαλλόμενη πράξη για διακοπή των οικοδομικών εργασιών στο ακίνητο της αιτούσας, με την αιτιολογία, που προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, ότι, κατά παράβαση του άρθρου 50 του κωδ. ν. 5351/1932, πριν από την έναρξη των οικοδομικών εργασιών δεν ελήφθη όπως έπρεπε, αφού το ακίνητο αυτό βρισκόταν μέσα σε αρχαιολογικό χώρο και πλησίον αρχαίου, και άδεια της αρχαιολογικής υπηρεσίας. Πρέπει συνεπώς να απορριφθούν ως αβάσιμοι οι λόγοι ακυρώσεως με τους οποίους προβάλλεται ότι παρανόμως και αναιτιολογήτου ή χωρίς νόμιμο έρεισμα εκδόθηκε η προσβαλλόμενη αυτή απόφαση. Επίσης ο λόγος ακυρώσεως ότι η πράξη αυτή δεν βρίσκει έρεισμα στην πρώτη προσβαλλόμενη απόφαση της Υπουργού Πολιτισμού, διότι η απόφαση αυτή είναι μεταγενέστερη και έχει αναδρομική ισχύ, πρέπει να απορριφθεί προεχόντως ως στηριζόμενος σε εσφαλμένη προϋπόθεση, διότι, σύμφωνα με όσα προαναφέρθηκαν η δεύτερη προσβαλλόμενη πράξη εκδόθηκε λόγω παράβασης των διατάξεων του άρθρου 50 του α.ν. 5351/1952 και όχι για παράβαση διατάξεων της παραπάνω υπουργικής απόφασης.

7. Επειδή, ο λόγος ακυρώσεως, με τον οποίο ηαιτούσα προβάλλει ότι με την προσβαλλόμενη πράξη παραβιάζεται το συνταγματικώς προσστατευόμενο δικαίωμα της ιδιοκτησίας της, πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος, γιατί η προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος, από τις διατάξεις του άρθρου 24 του Συντάγματος, δικαιολογεί την επιβολή νομίμων περιορισμών, όπως είναι οι προβλεπόμενοι από το άρθρο 50 του κων. ν 5351/1932 όπου ερείδονται αποκλειστικά στις διατάξεις του άρθρου αυτού του Συντάγματος και μπορούν να έχουν καταρχήν περιεχόμενο ευρύτερο από τους γενικούς περιορισμούς της ιδιοκτησίας κατά το άρθρο 17 του Συντάγματος [ΣτΕ 2268/1987, 4618/1986, Ολ. 3146/1986].

8. Επειδή, ο λόγος ακυρώσεως με τον οποίο προβάλλεται ότι παρανόμως εκδόθηκε η προσβαλλομένη διότι το ακίνητο της αιτούσας δε βρίσκεται σε αρχαιολογικό χώρο ούτε έχει κηρυχθεί ο χώρος απαλλοτριωτέος, πρέπει να απορριφθεί κατά μεν το πρώτο σκέλος του διότι ερείδονται σε ανακριβή προϋπόθεση, κατά δε το δεύτερο σκέλος του διότι για την επίδικη διακοπή των οικοδομικών εργασιών δεν απαιτείται κατά νόμο η προηγούμενη κήρυξη απαλλοτρίωσης. Τα προβλεπόμενα με τον ίδιο λόγο ακυρώσεως ότι κατά τη διάνοιξη των θεμελίων της οικοδομής της αιτούσας στο επίδικο ακίνητο ήταν παρών αρμόδιος υπάλληλος της αρχαιολογικής υπηρεσίας ο οποίος "προενέκρινε" την έκδοση της οικοδομικής άδειας πρέπει να απορριφθούν, προεχόντως, ως αναπόδεικτα ενόψει και της αντίθετης βεβαίωσης της Διοίκησης [βλ. από 12-11-1990 έγγραφο απόψεων της Διοίκησης].

9. Επειδή, ισχυρίζεται η αιτούσα ότι παρανόμως εκδόθηκε η προσβαλλομένη διότι μεταξύ του ακινήτου της και του αρχαίου μνημείου παρεμβάλλεται παλαιότερο κτίσμα που ανήκει στον Κυνηγετικό Ομιλο Θήρας. Ο ισχυρισμός αυτός πρέπει να απορριφθεί ως αλυσιτελής, διότι η ύπαρξη του κτίσματος αυτού δεν αίρει την υποχρέωση της αιτούσας να λάβει άδεια από το Υπουργείο Πολιτισμού για την έναρξη εργασιών ανοικοδόμησης στο ακίνητό της. Αν πάλι ο ισχυρισμός αυτός έχει την έννοια ότι κατά παράβαση της αρχής της ισότητας επετράπη η ανέγερση του κτίσματος αυτού χωρίς σχετική άδεια, θα πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος γιατί δε νοείται ισότητα στην παρανομία. Τέλος, ο λόγος ακυρώσεως με τον οποίο προβάλλεται ότι η διακοπή των οικοδομικών εργασιών υπερβαίνει τα όρια τα επιβαλλόμενα από την καλή πίστη, τα χρηστά ήθη και τον κοινωνικό και ηθικό σκοπό του δικαιώματος, υπό την έννοια προφανώς ότι υφίσταται κατάχρηση δικαιώματος, πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος, διότι η κατάχρηση δικαιώματος, αναφερόμενη στην άσκηση ιδιωτικών δικαίων, δε γίνεται δεκτή στο δημόσιο δίκαιο [ΣτΕ 1511/1988 κ.α.].

Δ ι α  τ α ύ τ α

Απορρίπτει την αίτηση. Διατάζει την κατάπτωση του παραβόλου και Επιβάλλει στην αιτούσα δεκατέσσερις χιλιάδες [14.000] δραχμές ως δικαστική δαπάνη του Δημοσίου. Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 21 Απριλίου 1993.

Ο Πρόεδρος του Ε' Τμήματος Μ. Δεκλερής

Η Γραμματέας του Ε' Τμήματος Γ. Σακελλαρίου

και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 26ης Μαϊου 1993.

Ο Προεδρεύων Σύμβουλος Κ.Γ. Χαλαζωνίτης Η Γραμματέας Κ. Τζεδάκη